“ปีขาลคือปีอะไร?” เป็นคำถามที่มักจะถามกันบ่อยๆในช่วงเดือนธันวาคม-มกราคมของทุกปี นับตั้งแต่การเปลี่ยนปีจากปีก่อนหน้า แต่ในแต่ละภูมิภาคของไทย การเรียกปีนั้นอาจจะแตกต่างกันไป ไม่ว่าจะเป็นการเรียก “ปีขาล”,”ปีแห่ง”, “ปีเป็น” หรือ “ปีที่๑” โดยปีขาลจะเป็นปีที่สำคัญมากๆ ในชาติไทยซึ่งมีประเพณีและความเชื่อต่างๆเกี่ยวกับปีขาลที่น่าสนใจมากมาย ซึ่งในบทความนี้จะพาคุณไปเรียนรู้ความหมายและประเพณีสำคัญของปีขาลในแต่ละภูมิภาค
ภาคเหนือ
ในภาคเหนือ ปีขาลจะมีความหมายว่าเป็นปีของการไหว้พระ ซึ่งคนเหนือจะมีการทำบุญเพื่อเป็นการกุศลแก่บุตรหลานและการแบ่งขนมไหว้พระที่เรียกว่า “ขนมไหว้พระ” ซึ่งเป็นขนมที่ทำจากแป้งฝ้าย แล้วจึงพันแต่ละชิ้นด้วยใบตอง จะเห็นว่าขนมไหว้พระจะออกแบบมาอย่างละเอียดเลยทีเดียว เนื่องจากพวกขนมไหว้พระเหล่านี้จะอยู่กับแต่ละบ้านและบ้านมีลักษณะของขนมไหว้พระที่แตกต่างจากกัน เช่นขนมการ์ฟู ขนมกระยาสารท ขนมสูตรไทย ฯลฯ
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
สำหรับภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ปีขาลจะมีความหมายว่าเป็นปีของความเจริญรุ่งเรือง และการต้อนรับการเปลี่ยนแปลงของฤดูกาล โดยมีการเลี้ยงหมูเหนียวที่ชื่นชอบทั่วไป ในการเลี้ยงหมูเหนียวบ้านๆ จะทำด้วยการปลูกข้าวเลี้ยงหมูเหนียว โดยที่ข้าวจะถูกปลูกบนที่ดินใกล้ๆบ้าน ซึ่งจะทำให้ชาวบ้านสามารถปลูกได้ตลอดทั้งปี นอกจากนี้ยังมีการรวมตัวกันจัดงานแข่งขันประเพณีต่างๆ เช่น วันทองไม้แดง แต่งเตียน ซึ่งเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นของหมู่บ้าน
ภาคอีสาน
ในภาคอีสาน ปีขาลจะมีความหมายว่าเป็นปีแห่งความมี โดยปีขาลจะเป็นช่วงเวลาที่เกษตรกรรายใหญ่จะได้รับผลผลิตจากการปลูกพืชและการเลี้ยงสัตว์ได้มากที่สุด ซึ่งก็เป็นเหตุผลดังกล่าวที่ปีขาลจึงเป็นปีแห่งความมั่งคั่ง นอกจากนี้ยังมีการจัดงานวันเดือนปี ซึ่งจะเป็นการรวมตัวกันแล้วทำการบูชาพระและนั่งทอดขนมเทศน์ นอกจากนี้ยังมีการนิยมทำประเพณีจั่วปี เพื่อเปิดทำการของหมู่บ้านใหม่ ยิ่งไปกว่านั้นยังมีการประกวดตีนกวางท้าวัน ซึ่งเป็นประเพณีอีสานที่มีชื่อเสียง
ภาคกลาง
สำหรับภาคกลาง ปีขาลจะมีความหมายว่าเป็นปีศรัทธา โดยมีการเจริญรุ่งเรืองและฝันดีในชีวิต ในปีขาลนี้ก็จะมีการจัดงานบูชาเพื่อเป็นการเชื่อมโยงความสัมพันธ์กับพระและผู้มีที่ประดิษฐ์ชาวไทย นอกจากนี้ยังมีการีนิยมล้มปี ซึ่งเป็นการล้มตัวหุ้น หรือเลียนแบบพื้นฐานจากพระะกรรมการีสุนทรคามฟ้า
ภาคใต้
ในภาคใต้ ปีขาลจะมีความหมายว่าเป็นปีดำรงธรรมและสงบสุข โดยในปีขาลนี้จะมีงานบูชาเพื่อเชื่อมโยงความสัมพันธ์ระหว่างประชาชนและพระธรรมนูญ นอกจากนี้จะมีการแข่งขันกีฬาที่นุ่งขึ้นเป็นเอกลักษณ์ของภาคใต้ ซึ่งเป็นการแข่งขันฟุตซอลซึ่งส่วนใหญ่จะอยู่ระหว่างเมืองเดิมพันและตรัง
สรุป
จากที่ได้กล่าวมาข้างต้น ปีขาลเป็นวันสำคัญที่มีความหมายมากมายในหลายภูมิภาคของไทย โดยแต่ละภูมิภาคจะมีความเชื่อเฉพาะตัวที่เกี่ยวกับปีขาล และบางภูมิภาคก็มีประเพณีที่เฉพาะตัวเองที่ใช้เป็นช่วงเวลาในการจับต้องความสัมพันธ์และใด้กำหนดไว้ต่างๆ โดยความหมายของปีขาลก็เปลี่ยนไปตามภูมิภาคและวัฒนธรรมของแต่ละสถานีณ์ ดังนั้นหากเราต้องการเรียนรู้เพื่อให้เข้าใจและหันมองโลกในมุมมองของชาวท้องถิ่น การเรียนรู้เกี่ยวกับประเพณี ความเชื่อและธรรมเนียมประเพณีก็เป็นสิ่งที่จำเป็นและเป็นที่น่าสนใจอย่างมากๆ
